• Actueel

In gesprek met Jan Anne Annema: “Het schoner en stiller maken van vervoer vraagt om een lange adem”

De effecten van verkeer en vervoer op het milieu en leefomgeving zijn groot. Overheden willen de impact graag verkleinen, maar komen in de praktijk vaak hordes tegen. Dat ziet ook professor Vervoersbeleidsanalyse Jan Anne Annema, docent bij de post-hbo opleidingen Verkeerskunde en Verkeersplanologie van DTV Consultants: “Er bestaan geen quick fixes. Het is een kwestie van strategieën combineren en dat heel lang volhouden.”

Dat verkeer en vervoer een groot effect hebben op het milieu en de leefomgeving is bekend. Minder bekend is hoe groot die impact precies is. “Verkeer draagt voor ongeveer 20 procent bij aan het klimaatprobleem”, zegt Jan Anne Annema. Hij is professor Vervoersbeleidsanalyse aan de TU Delft en als zodanig thuis in verkeer, mobiliteitsbeleid, milieu, gezondheid en omgevingskwaliteit. “Het heeft bovendien een vrij dominante rol in luchtverontreiniging. Veel verkeer en vervoer vindt plaats in gebieden waar we wonen. Verkeer en vervoer is verantwoordelijk voor de emissie van ongeveer 60 procent van de stikstofoxiden in Nederland. Voor fijnstof loopt dat op tot zo’n 40 procent”, zegt Annema.

Kortom, de effecten van verkeer en vervoer zijn aanzienlijk en dan somt Annema ook nog eens de gevolgen op die minder aandacht krijgen. “Trillingen van vrachtauto’s en het geluid van vliegtuigen en verkeer veroorzaken eveneens overlast. En er is sprake van lichtverontreiniging. Het licht van wegen verstoort natuurgebieden en de dieren die daar wonen.”

Prijsprikkels en gedragsverandering

Hoewel er veel uitdagingen zijn, ziet Annema haast net zoveel oplossingen. Een belangrijke oplossing zit volgens hem in de techniek. “Elektrisch rijden kan bijvoorbeeld helpen bij het verbeteren van de luchtkwaliteit.” Prijsprikkels kunnen op hun beurt het rijden in vervuilend vervoer minder aantrekkelijk maken. Andere oplossingen zijn het aantrekkelijker maken van het openbaar vervoer en alternatieven aanbieden voor luchtvaart. Annema: “Gedragsverandering hoort ook zeker bij de oplossingen. Maar daar is eerst bewustwording voor nodig.”

Aan de slag

Elke oplossing heeft helaas naast voordelen ook nadelen. Annema noemt het ‘de wet van het behoud van ellende’, die onder meer voor nieuwe technologie opgaat. “Je moet bij elektrisch rijden de elektriciteit opwekken, dat moet wel duurzaam kunnen. En er is een uitdaging met schaarse metalen voor het batterijpakket.” En hoe maak je slim waterstof? Er is altijd weer een volgende uitdaging. Annema: “Je moet steeds kijken hoe een innovatie weer zo goed mogelijk kan worden toegepast met zo weinig mogelijk milieuproblemen.” Het is volgens hem een weg van de lange adem. “Er zijn geen quick fixes. Stapje voor stapje maken we progressie. Het devies is: het lang volhouden en er goed over na blijven denken.” Het is bovendien een kwestie van strategieën combineren. We hebben én technologie nodig én gedragsverandering én prijsprikkels voor het minimaliseren van de effecten van verkeer en vervoer op het milieu, benadrukt Annema.

Op de goede weg

Annema is best positief. Hij wijst erop wat we al bereikt hebben. “In de jaren tachtig waren de problemen groter, zeker rondom luchtverontreiniging. We zien al veel ontwikkelingen richting autoluwe steden.” In de zogenaamde 15-minutenstad zijn de belangrijkste voorzieningen bereikbaar binnen een kwartiertje wandelen, fietsen of het gebruik van openbaar vervoer.

“Steeds meer overheden durven autoluw beleid aan: ze combineren hoge parkeergelden met lage parkeernormen.”

Transitie

Overheden en wegbeheerders hebben vaak te maken met hele concrete uitdagingen, merkt Annema. Hij geeft als voorbeeld vrachtauto’s die door een deel van een woonwijk rijden. “De oplossing lijkt dan simpel. Maar een eenvoudige omleiding van druk verkeer levert al veel weerstand op. Datzelfde geldt bij de invoering van een strenger parkeerbeleid of het autoluw maken van de binnenstad. Het schoner en stiller maken van onze omgeving vraagt om veel geduld.”

Effectief beleid

Om beleidsmakers te helpen bij de ontwikkeling van effectief beleid, heeft DTV Consultants de post-hbo opleidingen Verkeerskunde en Verkeersplanologie opgezet, waar Jan Anne Annema als docent aan verbonden is. In de opleidingen leren de deelnemers hoe ze tegen beleid aan kunnen kijken. Ze leren de voor- en nadelen van een beleidsingreep en uit welke onderdelen goed beleid bestaat. “Het moet effectief zijn, de baten moeten opwegen tegen de kosten, het moet inspelen op morele vraagstukken en zo zijn er meer aandachtspunten”, beschrijft Annema de eigenschappen van effectief beleid. De cursisten passen de kennis tijdens de opleiding toe op concrete cases. En de deelnemers leren van elkaar. “Ze delen de vraagstukken die lokaal spelen en vertellen welke oplossing ze daarvoor gevonden hebben.”

“De belangrijkste les is dat iedereen een klimaatvriendelijk systeem wil van verkeer en vervoer. Om daar te komen levert het voor heel veel mensen nadelen op. Daar moet je rekening mee houden in je beleid”, besluit Annema.

Over Jan Anne Annema

Jan Anne Annema is professor Vervoersbeleidsanalyse aan de TU Delft. Hij geeft vakken rondom verkeer, mobiliteitsbeleid, milieu, gezondheid en omgevingskwaliteit. Voor DTV Consultants verzorgt hij de post-hbo opleidingen Verkeerskunde en Verkeersplanologie.

De cursussen en opleidingen van DTV Consultants

Als professional op het gebied van veilige en duurzame mobiliteit wil je je blijven ontwikkelen. DTV Consultants biedt daarom diverse cursussen en opleidingen aan op het gebied van verkeer, intelligente verkeerslichtsystemen en parkeren. Bekijk ons complete aanbod.