• Actueel

Rol verkeerslichten in multimodaal netwerkkader: van data naar actie!

Verkeerslichten vormen een belangrijke spil in het bereiken van de mobiliteitsdoelen van een gemeente of regio, soms beschreven in een multimodaal netwerkkader. Het afgelopen jaar voerde DTV samen met Arane een groot data-gedreven onderzoek uit naar 33 verkeerslichten en vier trajecten in Zuidoost Brabant. Een omvangrijk onderzoek waarmee inzichten zijn verkregen voor opdrachtgever Brainport Bereikbaar om de verkeersafwikkeling in de regio te optimaliseren.

Met het onderzoek wil opdrachtgever Brainport Bereikbaar toetsen in hoeverre het opgestelde multimodaal netwerkkader aansluit op de praktijk en hoe de verkeerslichten in het netwerk functioneren. Tegelijkertijd is onderzocht welke mogelijkheden de huidige verkeerslichten hebben om, met het aanpassen van instellingen, beter aan te sluiten op de mobiliteitsdoelen. Het uiteindelijke doel is om zo meer balans en grip te krijgen op de verkeersafwikkeling voor alle modaliteiten en dat beter laten aansluiten op de mobiliteitsdoelen.

Multimodaal netwerkkader

Steeds meer regio’s in het land hebben een multimodaal netwerkkader opgesteld of zijn er druk mee bezig. Met zo’n kader beschrijven wegbeheerders hoe auto, openbaar vervoer, fiets en voetganger zich idealiter over de verkeersnetwerken bewegen – en hoe die verschillende modaliteiten zich tot elkaar verhouden.

Meer balans en grip op het wegennet

In Zuidoost Brabant is het multimodaal netwerkkader in 2023 opgesteld en was behoefte aan een grondig onderzoek naar de prestaties van de verkeerslichten en trajecten in het netwerk, inclusief een toetsing van de in het multimodaal netwerkkader opgenomen grenswaardes. Brainport Bereikbaar stelde de vraag als volgt: “Onze verkeerslichten zijn belangrijke ‘knoppen’ om aan te draaien om bepaalde vervoerwijzen op de juiste plekken te stimuleren. Waar moet ons netwerk aan verkeerslichten aan voldoen om dit voor elkaar te krijgen?”

Conclusie: potentie beter benutten

Het onderzoek laat de potentie van verkeerslichten zien voor het bereiken van mobiliteitsdoelen. Maar ook dat we die potentie in de huidige regelingen onvoldoende (kunnen) benutten. Marcel Willekens, adviseur Smart Mobility bij DTV en kartrekker van het onderzoek, vertelt: “De verkeerslichtenregelingen die wij hebben meegenomen in dit onderzoek zijn niet geschikt om multimodaal te regelen. De meeste zijn vooral gericht op het goed regelen van het autoverkeer. Er is weinig of geen mogelijkheid om de regelingen te optimaliseren, zonder deze opnieuw te programmeren, om andere keuzes te maken om er bijvoorbeeld voor te zorgen dat fietsers of bussen minder lang hoeven te wachten.”

Alleen door deze afweging tussen modaliteiten bij het ontwerp van de verkeerslichtenregelingen al mee te nemen, is het mogelijk om deze beleidskeuzes ook op straat te realiseren. “Hoewel we wel degelijk potentie zien bij de verkeerslichten, is het niet mogelijk om op ieder kruispunt de regeldoelen te halen”, zegt Marcel. De ligging van een kruispunt in het netwerk, de drukte op het kruispunt en vormgeving van het kruispunt bepalen uiteindelijk de maximale verwerkingscapaciteit en de beschikbare regelruimte om te regelen volgens de mobiliteitsdoelen.”

Vertaling strategie naar ontwerp

Tot slot toont het onderzoek het nut van een multimodaal netwerkkader in de vertaling van strategie naar ontwerp. Marcel Willekens: “Het vormt een nieuwe, tactische laag tussen enerzijds strategie en beleid en anderzijds de uitvoering. Het helpt wegbeheerders bij het benutten van de potentie van verkeerslichten en bij het ontwerpen van goede verkeerslichtenregelingen, passend bij de locatie van het kruispunt in het totale netwerk.”

Onderzoeksaanpak

Voor dit onderzoek hebben we gedurende een half jaar data over het presteren van de verkeerslichten verzameld, opgeschoond en gecheckt. Waar mogelijk zijn de regelingen aangepast en is onderzocht of dit effect had op de kwaliteit van de verkeersafwikkeling en beter aansloot op het gestelde in het multimodaal netwerkkader. Het ging om in totaal 33 VRI’s en vier trajecten in Zuidoost Brabant. In het onderzoek hebben we intensief samengewerkt met Brainport Bereikbaar en de wegbeheerders in Zuidoost Brabant. Arane werkte, als ontwikkelaars van de methodiek Multimodale Netwerkkaders, mee aan het project in de tactische vertaling van de data.

Achtergrond multimodaal netwerkkader

Voor wegbeheerders neemt het belang van goede beleidskaders toe bij het maken van mobiliteitskeuzes. Het multimodaal netwerkkader is een uniforme en digitale kaart, die helpt om met verkeersmanagement bij te dragen aan de mobiliteitstransitie. Het geeft een multimodale visie op het verkeersnetwerk, waarmee een wegbeheerder meer grip krijgt op de stedelijke en regionale bereikbaarheid. Denk hierbij aan het slim sturen van verkeer via navigatieapps of het stimuleren van actieve modaliteiten door te prioriteren bij verkeerslichten.

Lezing op de Nationale Verkeer Expo

Op 28 november geven we een lezing over dit onderwerp op de Nationale Verkeer Expo in Houten. Om 12.15 uur met als titel: Multimodaal netwerkkader in de praktijk: van data naar actie.

Het programma bekijk je hier.