Nieuws · 28 mrt 2023

Meer plek voor de speedpedelec? Onderzoek naar de potentie en verkeers(on)veiligheid

De potentie van de speedpedelec om autoritten te vervangen, moet beter worden benut. Het bieden van keuzevrijheid ten aanzien van de plaats op de weg kan hierbij een belangrijke rol spelen. Vooralsnog zijn er geen aanwijzingen dat dit zal leiden tot een toename van het aantal verkeersongevallen. Tot die conclusie komt DTV Consultants na onderzoek naar de potentie van de speedpedelec en de verkeers(on)veiligheid, in opdracht van Tour de Force. In het onderzoek zijn ook de ervaringen van de gemeentes Rotterdam en Amersfoort op een rij zijn gezet, rondom het uitgeven van ontheffingen aan berijders van de speedpedelec om van het fietspad gebruik te mogen maken.

Regionale pilots

“Vanuit Tour de Force pleiten we voor landelijke afspraken en regelgeving over de speedpedelec en hun plaats op de weg,” vertelt Bart Heijnen, Procesmanager Hoogwaardig fietsnetwerk van Tour de Force. “We weten dat een aanpassing van wet- en regelgeving een lang(er) traject is. Daarom werken we, door middel van (regionale) pilots, aan mogelijkheden om berijders van speedpedelecs op korte termijn de mogelijkheid te geven om ook gebruik te kunnen maken van het fietspad. Ter onderbouwing van deze pilots hebben we DTV Consultants gevraagd om zoveel mogelijk feiten en cijfers over de speedpedelec in beeld te brengen.”

Bereikbaarheid, leefbaarheid en milieu

Veel wegbeheerders zien de speedpedelec als een vervoermiddel dat een bijdrage kan leveren aan het behalen van doelstellingen op het gebied van bereikbaarheid, leefbaarheid en milieu. Volgens Hans Godefrooij, fietsexpert bij DTV Consultants, is dat terecht, “want de speedpedelec maakt het mogelijk om, ook op de wat langere afstanden, de concurrentie met de auto aan te gaan.” Met name in het woon-werkverkeer – de gemiddelde woon-werkafstand in Nederland is zo’n 22 kilometer – kunnen nog heel wat autokilometers worden vervangen door speedpedelecs.

Rijbaan of fietspad?

Omdat speedpedelecs volgens de wet een bromfiets zijn, mogen deze voertuigen geen gebruik maken van het fietspad. Toch zijn er tal van redenen om als speedpedelec-rijder van het fietspad gebruik te willen maken, vertelt Hans Godefrooij. De verkeerssituatie (bijvoorbeeld als de rijbaan heel druk is en/of het fietspad heel rustig) of de infrastructuur (de route via een fietspad is korter) kan daarbij een rol spelen. “Maar ook als je niet zo hard kan of wil fietsen om enigszins mee te komen met het gemotoriseerd verkeer op de rijbaan, lonkt het fietspad; zeker als automobilisten naar je claxonneren dat je voor ze aan de kant moet gaan. En als je met iemand anders op een gewone fiets meefietst, bijvoorbeeld als je je kind naar school brengt, wil je natuurlijk ook naast diegene op het fietspad rijden.”

Verkeersveiligheid

Omdat het aantal speedpedelecs in Nederland nog relatief klein is, is ook het aantal geregistreerde ongevallen nog dusdanig klein dat harde conclusies over de verkeersveiligheid moeilijk te trekken zijn. “Gevoelsmatig is een speedpedelec echter een gevaarlijk vervoermiddel,” zegt Hans Godefrooij. “Op de rijbaan is de berijder kwetsbaar vanwege de grote massa- en snelheidsverschillen (de gemiddelde snelheid van een speedpedelec-rijder op de rijbaan is 31,9 km/h) met het gemotoriseerd verkeer. Op het fietspad vormt de speedpedelec juist een bedreiging voor de andere fietsers, vanwege de hogere snelheid (de gemiddelde snelheid van een speedpedelec-rijder op het fietspad is 28,5 km/h).” Een enquête onder 1.968 respondenten (203 speedpedelec-rijders, 1.765 overige fietsers) laat echter zien dat speedpedelec-gebruikers aangeven minder vaak betrokken te zijn bij een valpartij of botsing dan “gewone” fietsers. Bovendien zijn ongevallen/valpartijen bij speedpedelec-gebruikers vaker eenzijdig. “Daarmee lijkt dit gevoel te worden ontkracht,” aldus Godefrooij.

Ontheffingen

In de gemeentes Rotterdam en Amersfoort kunnen bezitters van een speedpedelec een ontheffing aanvragen om gebruik te mogen maken van het fietspad. Met een ontheffing op zak, kunnen berijders van een speedpedelec dus kiezen tussen het gebruik van de rijbaan en het fietspad. Met deze ontheffingsregeling, die volgens beide gemeentes eenvoudig op te zetten en te implementeren was, willen de gemeentes het gebruik van de speedpedelec aantrekkelijker maken door tegemoet te komen aan de gewenste keuzevrijheid. Het aantal uitgegeven ontheffingen doet beide gemeentes concluderen dat in een duidelijke behoefte wordt voorzien. Omdat de ontheffingen bovendien niet hebben geleid tot klachten (van bijvoorbeeld andere fietsers), zijn de gemeentes zeer tevreden over het functioneren van de regeling. Er zijn daarnaast geen aanwijzingen dat de verkeersveiligheid door de ontheffingsregeling negatief wordt beïnvloed.

Vervolg

Bart Heijnen is enthousiast over de onderzoeksresultaten en is optimistisch gestemd over het vervolg. “De provincie Utrecht start binnenkort met een provinciale pilot waarbij speedpedelec-rijders een ontheffing kunnen aanvragen om gebruik te kunnen maken van alle fietspaden in de deelnemende gemeenten. Het rapport van DTV Consultants vormt daarvoor een goede onderbouwing. We hopen dat de Utrechtse pilot straks als ‘blauwdruk’ gaat fungeren voor andere regio’s en dat het ontheffingenbeleid wordt uitgerold in meerdere andere regio’s. Tegelijkertijd zullen we ons vanuit Tour de Force hard maken om kennis, feiten en ervaringen over de speedpedelec te blijven delen.”

Een korte samenvatting van de onderzoeksresultaten is weergegeven in een infographic ‘De speedpedelec in feiten en cijfers’. Je kunt hier de infographic downloaden.