Nieuws · 01 feb 2024

Quick scan levert gemeente Hoorn missende fietsverbindingen op

De Noord-Hollandse gemeente Hoorn wil fietsen stimuleren. Om de fietsroutes in de gemeente uit te breiden en te verbeteren, liet zij door DTV een quick scan uitvoeren: een onderzoek naar 13 nieuwe, missende fietsverbindingen in het fietsnetwerk.

In Hoorn wordt veel gefietst. Daarom zet de gemeente in op uitbreiding en verbetering van het fietsnetwerk en het stimuleren van fietsen. De Westfriese gemeente telt immers dik 75.000 inwoners en zal de komende jaren verder groeien. Naar verwachting stijgt het inwoneraantal met 10 procent, waarbij veel gebouwd gaat worden rondom het stationsgebied in Hoorn. Daar komt wellicht minder plek voor de auto. Om de stad goed bereikbaar en leefbaar te houden zet het in op de fiets. “Ons doel is om de fiets de meest vanzelfsprekende vorm van vervoer te laten zijn in Hoorn”, zegt Boy Boukens.

Actieplan Fiets

Boukens is sinds 2018 verkeerskundige bij de gemeente en werkt aan een nieuwe fietsnota, die in maart 2024 voor besluit wordt voorgelegd aan de gemeenteraad. In het ‘Actieplan Fiets’ zet de gemeente uiteen wat er nodig is om de leefbaarheid, aantrekkelijkheid en verkeersveiligheid van de stad te verbeteren door te investeren in de fiets. “Het actieplan is erop gericht om het fietsen fijner te maken. Door het onderzoek naar nieuwe schakels als toevoeging aan het huidige fietsnetwerk, willen we inwoners verleiden om nog meer te gaan fietsen. Hoe beter het fietsnetwerk erbij ligt en hoe meer fijne en veilige routes er zijn, des te eerder bewoners van Hoorn bereid zijn om de fiets te pakken”, aldus Boukens.

Snelle scan

De gemeente Hoorn vroeg DTV om een zogenaamde ‘quick scan’ uit te voeren. Een eerste analyse van het Hoornse fietsnetwerk, waarbij de 13 schakels die er nu nog niet zijn speciale aandacht kregen. “We wilden weten wat de fietspotentie is voor deze fietsverbindingen en welke reistijdwinsten er mogelijk zijn”, zegt Boukens. Als Adviseur Verkeersarchitectuur was Pleun Smits namens DTV betrokken bij het project. Hij legt uit hoe zijn team te werk ging. “We zijn op de fiets gestapt en gewoon eens met Boy en zijn collega’s door Hoorn gaan fietsen. Zo krijg je al een goede indicatie wat er speelt en wat er mogelijk is. Dat is ook precies het idee van een quick scan. Het is een laagdrempelige en betaalbare eerste verkenning. Maar wel een zeer waardevolle.” Zo geeft Boukens aan dat op basis van de eerste verkenning en bevindingen, het onderzoek met een paar extra schakels is uitgebreid. “Als je eenmaal weet wat voor soort verbindingen in de quick scan goed scoren, dan leer je welke schakels er mogelijk nog meer geschikt zijn.”

Menukaart

Met de 13 schakels duidelijk in kaart ging DTV over op een kosten- en batenanalyse. “Je geeft dan een globaal inzicht hoe je elke schakel kunt optimaliseren, wat dat oplevert en hoeveel dat ongeveer kost”, zegt Smits. “Zo weet je ook welke van de 13 schakels je uitlicht en aanpakt.” Voor het inschatten van de benodigde investeringen maakt DTV in haar quick scan gebruik van de ‘menukaart investeringsimpuls verkeersveiligheid’ van het SPV, het Strategisch Plan Verkeersveiligheid. “Je krijgt met de menukaart bijvoorbeeld een idee wat de aanlegkosten zijn van een fietspad van 3,5 meter breed, een fietstunnel of fietsbrug. Het geeft een mooie indicatie of een plan betaalbaar is, of buiten het budget valt.” Volgens Boukens was dat precies waar de gemeente Hoorn naar op zoek was. “Je wilt de gemeenteraad een globaal beeld geven waar het realistisch is, en van toegevoegde waarde, om te investeren op nieuwe fietsverbindingen. Heb je eenmaal groen licht, dan kun je verder onderzoek doen.”

Reistijdwinst en potentie

DTV keek ook naar de reistijdwinst per schakel. “Aan beide kanten van de schakel hebben we drie uiteenliggende punten bepaald. Daarna kijk je wat de reistijd tussen die punten is. Ook bereken je de reistijd mét of zonder die schakel. Op basis van reistijdverschillen bepaal je een gemiddelde reistijdwinst. Een ander onderdeel van de quick scan is een analyse van de fietspotentie. Samen met ons Team Data & Development hebben wij een methode ontwikkeld om de potentie in te schatten.”

Smits: “In onze GIS-applicatie voegen wij alle schakels toe aan het netwerk. Zo worden alle routes tussen de verschillende wijken van de stad bepaald. De kortste routes worden uitgelicht, rekening houdend met het aantal inwoners per buurt en stedelijkheidsgraad. Vervolgens zijn we gaan kijken welke fietsbewegingen over welke schakels gaan. Op die manier kunnen we in beeld brengen als we de aanpassingen in de schakels realiseren, welke verplaatsingen er zijn tussen buurten. Ofwel: hoeveel mensen gaan er mogelijk fietsen. En zo heb je je potentie-inschatting.” Door de gemiddelde reistijdwinst te combineren met de potentie, bepaalt DTV welke schakels in het fietsnetwerk het meest interessant zijn om aan te leggen.

Hands-on advies

De analyse resulteerde in het rapport ‘Ontbrekende schakels Fietsnetwerk Hoorn. Quick scan over kosten en baten’. Het rapport is allesbehalve een lijvig document, maar een hands-on advies waarmee de gemeente Hoorn verder aan de slag kan. Smits: “Het rapport laat onder meer per schakel zien aan de hand van foto’s en plattegronden wat de situatie nu is, wat er mogelijk is én wat het grofweg kost. Kort en krachtig. De opties zijn onderbouwd met cijfers, maar er zit ook het nodige expert judgement in. Wij zoomen dan even uit op de cijfers en kijken dan ook met een praktische bril op naar de schakel in het fietsnetwerk. Zo is in Hoorn de Westerblokker recent gereconstrueerd tot fietsstraat, en dan is het minder logisch om parallel daaraan een nieuwe fietsschakel aan te leggen.”

Ideaal startpunt

Boy Boukens van de gemeente Hoorn is blij met de resultaten uit de quick scan. “Het geeft zeer bruikbare informatie om ons Actieplan Fiets mee te onderbouwen. Het is niet eenvoudig om te op een kaartje in te tekenen welke locaties in het fietsnetwerk kansrijk zijn. Je hebt dan toch meer onderzoek nodig. We wilden er in het voortraject niet te veel tijd aan besteden, maar toch waardevolle inzichten krijgen. Zo’n quick scan is dan ideaal.”